به گفته وکیل امور استرداد جهیزیه منظور از دوران نامزدی فاصله زمانی بعد از خواستگاری و توافق نمودن نسبت به شرایط نکاح تا زمان عقد می باشد.در این دوران با رفت و آمدهایی دو نفر دارند هدایایی بین آنها مبادله می شود .
وضعیت هدایای نامزدی و کلیه هدایایی که در این دوران و قبل آن در رفت و آمدها و مناسبات و اعیاد مختلف بین آنها رد و بدل شده چه خواهد شد؟ قانون مدنی تنها به تکلیف حقوقی هدایای قبل از عقد نکاح اشاره کرده و به هدایای پس از ازدواج توجهی ننموده است.

استرداد هدایا در دوره نامزدی که منجر به ازدواج نشده است

مطابق قانون مدنی مواد 1037 الی 1040 به استرداد هدایا پرداخته است . در دوران نامزدی که مراسم خواستگاری انجام شده است اما به وقوع عقد نکاح منجر نشده است ، باید دقت نمود که از دیدگاه قانونی در این دوران که هنوز زوجیت ایجاد نشده است نباید با دوران عقد یعنی حد فاصل وقوع عقد نکاح و شروع زندگی مشترک ، اشتباه گرفت. این موادی که اشاره شد اختصاص به استرداد هدایای نامزدی تنها در دوران نامزدی دارد و نه دوران عقد. در مواردی که قسمتی از هدایا موجود نباشد قیمت آن ها پرداخت می شود. نکته ای که باید به آن توجه داشت اینکه اگر دوران نامزدی یکی از نامزد ها فوت کند از مقرراتی که ذکر شد نمی توان استفاده کرد.

استرداد هدایا در نامزدی که منجر به ازدواج شده است

همانطور که بیان گردید در مورد استرداد هدایایی که در دوره نامزدی داده شده و منجر به وصلت نشده است مواد 1037 الی 1040 قانون مدنی به آن اشاره کرده است ولی زمانی که منجر به وصلت (عقد نکاح) شود برای استرداد هدایا باید به عمومات یعنی مقررات عقد هبه موضوع مواد 795 الی 807 قانون مدنی رجوع کرد.
بر اساس بند 2 ماده 803 قانون مدنی رجوع به هبه امکان پذیر نیست در صورتیکه که هبه معوض باشد باید به این نکته توجه داشت که عوض هبه می تواند مادی یا معنوی باشد. نظر اکثریت در رویه قضایی این است با وقوع عقد نکاح دیگر نمی توان به هدایای نامزدی رجوع نمود بدلیل اینکه قضات محترم عقد نکاح را عوض معنوی هدایای داده شده می دانند که با این توصیف هبه معوض محسوب می شود و قابل رجوع نیست.

شرایط مطالبه هدایای دوران نامزدی در موارد زیر ذکر شده است:

1- وصلت منظور بهم خورده و بنا نباشد که ازدواج صورت گیرد، بنابراین هدایایى که هر یک از اشخاص به طرف دیگر یا ابوین او داده است، می توان مطالبه نمود و قابل استرداد خواهد بود.

2- به منظور وصلت طرفین و نه به قصد و هدف دیگرى این هدایا تقدیم شده باشد.

3- در صورتیکه عین هدایا موجود است، عین قابل مطالبه و استرداد است ولی اگر عین موجود نیست، تنها قیمت هدایایى قابل مطالبه است که عادتاً نگاه داشته مى‌شود، برای مثال، هدایای مصرف‌شدنى که با مصرف عین آن از بین مى‌رود، از این بند خارج است.

4- قیمت هدایاى نگاه داشتنى که تلف شده‌اند، در صورتى قابل مطالبه است که با تقصیر هدیه‌گیرنده تلف شده باشد.

5- به هم خوردن وصلت به علت فوت یکى از طرفین نباشد، در صورتی که انحلال نامزدی ناشی از فوت یکی از نامزد‌ها باشد، اگر هدایا موجود باشد، قاعده آن تفاوتی نداشته و باز هم می‌توان هدایا را پس گرفت. این در صورتی است که اگر مال موجود نباشد تقاضای استرداد قیمت هدایا دارای توجیه قانونی نبوده و به آن عمل نخواهد شد.

تکلیف استرداد هدایای پس از ازدواج

در مورد هدایاى پس از عقد نکاح، قوانینی تحت عنوان هدایاى پس از عقد نکاح در قانون مدنى و مقررات دیگر به چشم نمى‌خورد، ولی اینگونه بنظر می آید که تقدیم هدایا از مصادیق هبه باشد.

ماده 795 قانون مدنى در این مورد بیان داشته است: هبه عقدى است که به موجب آن یک نفر مالى را مجاناً به کس دیگرى تملیک مى‌کند. تملیک‌کننده واهب، طرف دیگر را متهب و مالى را که مورد هبه است، عین موهوبه مى‌گویند.

همینطور طبق ماده 803 این قانون، «بعد از قبض نیز واهب مى‌تواند با بقای عین موهوبه از هبه رجوع کند؛ مگر در موارد ذیل:

1-در صورتى که متهب، پدر یا مادر یا اولاد واهب باشد.

2-در صورتى که هبه معوض بوده و عوض هم داده شده باشد.

3- در صورتى که عین موهوبه از ملکیت متهب خارج شده یا متعلق حق غیر واقع شود، خواه قهرا؛ مثل اینکه متهب به واسطه فلس (افلاس)، محجور شود؛ خواه اختیاراً مثل اینکه عین موهوبه به رهن داده شود.

4- در صورتى که در عین موهوبه تغییرى حاصل شود، مثل اینکه خانه کلنگی موضوع بخشش، تخریب و تبدیل به آپارتمانی دیگر شده باشد.»

موارد قابل مطالبه بودن هدایا پس از عقد نکاح

در صورتیکه پس از عقد نکاح، هدایایى از طرف زوجین یا بستگان آن‌ها به طرف دیگر داده شود، صرفاً در مواردی این هدایا قابل استرداد خواهد بود که برخی از آنها در ذیل به آنها اشاره شده است:

1- در صورتی که مال مورد هبه باقى بوده و تلف نشده باشد. برای مثال اگر هدیه اتومبیلی بوده که از طرف مرد به همسر اعطا شده و این وسیله در اثر تصادف یا آتش‌سوزى و همانند آن از بین رفته باشد، قابل استرداد و مطالبه نخواهد بود. این مثال بر خلاف موردی که در مورد هدایاى قبل از عقد بیان شد، حتى قیمت آن هم با وجود اینکه از نوع هدایاى ذاتاً قابل نگاه داشتن است، قابل مطالبه نیست؛ چه بر اثر تقصیر متهب تلف شده باشد و چه به دلیلی غیر از آن.

2- اگر هبه از نوع معوض نباشد و چنانچه از نوع معوض بوده باشد، عوض داده نشده باشد. به عنوان مثال واهب شرط کند که در قبال وسیله نقلیه‌اى که هبه مى‌کند، یک دستگاه موتوسیکلت دریافت کند که در این صورت چنانچه واهب وسیله نقلیه را داده و موتورسیکلت را تحویل گرفته باشد، واهب حق رجوع به وسیله نقلیه را نخواهد داشت.

منیع : 

https://hamedamiri.com/استرداد-هدایای-نامزدی/

با توجه به شرایط جامعه در این چند سال اخیر و گسترش پیدا کردن تورم باعث شده است تا خرید خانه و یا کالا هایی دیگر برای مردم تبدیل به رویا بشود. مفهوم اجاره به شرط تملیک در چنین شرایطی می تواند کمک خوبی به حساب آید. مثلا امکان دارد شخصی خانه ای را اجاره کند و پس از سکونت در آن بسیار از آن راضی باشد و خواهان مالک شدن آن خانه باشد، اجاره به شرط تملیک راهی برای این موارد است. به این صورت که شخص این امکان را دارد که با موجر یا صاحب ملک قرارداد اجاره به شرط تملیک تنظیم کند و به این صورت با پایان یافتن مدت اجاره صاحب آن خانه بشود.
در مقاله پیش رو موسسه حقوقی حامد امیری در اصفهان که دارای سابقه ی درخشانی در زمینه ی مسائل حقوقی است، قصد دارد تا با زبانی ساده بیشتر این نوع قرارداد را توضیح دهد و نکات آن را بیان کند.

قرارداد اجاره به شرط تملیک یعنی چه؟

بنا به گفته ی وکیل اصفهان همانطور که از نام این قرارداد پیداست، یکی از اقسام عقد اجاره است که بسیار رایج بوده و در حقیقت یکی از تسهیلاتی است که بانک ها به مشتریان خود اعطاء می کنند. به بیان دیگر بانک ها به منظور گسترش دادن امور خدماتی، کشاورزی، صنعتی و … تحت عنوان موجر قرارداد اجاره به شرط تملیک منعقد می کنند.
در تعریف این قرارداد می توان گفت که اجاره به شرط تملیک یک نوع عقد اجاره ای است که که در آن شرط می شود به به پایان رسیدن مدت اجاره، مستأجر صاحب مال مورد اجاره شود. به طور مثال در صورتی که کسی خانه ای یا خودرویی اجاره کند می تواند با درج این شرط در ضمن عقد اجاره و با پرداخت کردن کلیه ی اجاره بها صاحب و مالک آن خانه یا خودرو بشود و موجر این حق را ندارد که مانع این امر بشود مگر در صورتی که خود مستأجر از این حق خود بگذرد. افراد می توانند در قرارداد خود هر شرطی بخواهند درج کنند اما مستأجر برای مال شدن مستلزم است که تمام آن شرایط را انجام دهد و به عبارتی تعهدات خود را کامل و به موقع انجام دهد، و در چنین حالتی است که موجر نیز دیگر نمی تواند تقاضای تخلیه ی ملک را بکند.

مستثنیات دین چه مواردی را شامل می شود؟

مستثنیات دین را میتوان این گونه تعریف کرد : در مواردی که یک شخص به موجب حکم قطعی دادگاه محکوم می شود به پرداختن وجهی به دیگری، این حکم از راه اجرای احکام دادگاه به او ابلاغ شده و شخص موظف است که در مدت ده روز از تاریخ ابلاغ، اقدام به پرداخت آن کند. در صورتی که فرد اقدامی در این خصوص انجام ندهد، طلبکار می تواند اموال او را به دادگاه معرفی کرده و با گرفتن دستور توقیف آن ها و یا از راه فروش آن ها، طلب خود را دریافت کند. با این وجود یکسری از اموال وجود دارند که از این قاعده مستثنی هستند. و به بیان دیگر قابل توقیف و یا فروش برای پرداخت وجه بدهی نیستند. به این اموال مستثنیات دین گفته می شود که در مقاله پیش رو موسسه حقوقی حامد امیری در اصفهان تلاش کرده است تا مفهوم مستثنیات دین را به طور کامل توضیح داده و به جزئیات آن بپردازد.

معنای مستثنیات دین چیست؟

همانطور که در فوق اشاره کردیم و آن چنان که از نام مستثنیات دین نمایان است، به هنگام توقیف کردن اموال مدیون، استثنائاتی وجود دارد که قانون گذار جهت حمایت از مدیون در قوانینی از قبیل ماده 523 قانون آیین دادرسی مدنی، ماده 65 قانون اجرای احکام مدنی، ماده 61 آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا و ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی آن را آورده است، اما معیار مستثنیات دین در هر قانون متفاوت از دیگری است.
اما وکیل امور ملکی اصفهان در تعریف مستثنیات دین می گوید: آن دسته از اموال مدیون که برای امرار معاش و تامین کردن مایحتاج اولیه برای زندگی خود و خانواده اش لازم است، اعم از آن که منقول باشد یا غیرمنقول، مستثنیات دین نام دارد.
هنگامی که طلبکاری درخواست توقیف اموال مدیون را می دهد، مستثنیات دین در فهرست اموال قابل توقیف نخواهد شد و به منظور حمایت از مدیون تقاضای طلبکار برای توقیف آنها مورد پذیرش قرار نمی گیرد.

چه مواردی در شمول مستثنیات دین است؟

حالا که با معنا و مفهوم مستثنیات دین آشنا شدیم، بهتر به انواع و مصادیق آن شناخت پیدا کنیم تا بیشتر و بهتر این مفهوم را درک کنیم.
بر اساس ماده 24 قانون جدید نحوه‌ی محکومیت‌ های مالی مستثنیات دین فقط شامل موارد زیر می شود:

الف) مستثنیات دین منزل مسکونی که عرفاً در شأن محکوم علیه در حالت اعسار او باشد.

این امکان برای مدیون وجود دارد که یک ملک مسکونی متناسب با شأن خود تحت عنوان مستثنیات دین داشته باشد ، ولی با این شرط که مدیون بتواند ثابت کند توانایی پرداخت یکجای بدهی خود را ندارد.
به طور مثال چنانچه مدیون بدهی به مبلغ 700 میلیون تومان داشته باشد و در خانه ای زندگی بکند به ارزش 500 میلیون تومان، باید خانه اش را بفروشد و پس از فروش ملک، بخشی از مبلغ خانه به مدیون بازگشت داده می شود تا بتواند به وسیله این پول خانه ای جهت سکونت خود و خانواده اش فراهم نماید اعم از خرید یا اجاره و باقی مانده آن به طلبکار جهت پرداخت قسمتی از بدهی داده می شود.
اما نکته مهمی که وجود دارد این است که متناسب بودن ارزش ملک با بدهی رعایت شود. مثلاً اگر مدیون 200 میلیون تومان بدهی داشته باشد، اما مستاجر بوده و مبلغ ودیعه اش نزد موجر 30 میلیون تومان است، در چنین حالتی طلبکار قدرت و توان توقیف کردن مبلغ ودیعه را ندارد چون ملک اجاره ای جزء مستثنیات دین وی است.
اما اگر واحدی بدون استعلام گرفتن از دارایی مدیون، ملک او که از مستثنیات دین است را توقیف کند، مدیون این امکان را دارد که به واحد اجرا مراجعه کرده و برای اینکه مالی که جزو مستثنیات دین بوده را توقیف کرده اند، اعتراض کند.

ب) اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی لازم است.

گفتیم که ممکن است خانه مدیون جزو مستثنیات دین او باشد، اما این خانه اگر بی اثاثیه باشد برای مدیون و خانواده اش ایجاد سختی و مشقت می کند.
این اثاثیه اولیه زندگی که شامل، گاز، تلویزیون، یخچال، فرش، مبلمان، وسایل آشپزخانه و … می شود از اموال مستثنی هستند و بوسیله قاضی اجرای احکام یا مرجعی که توقیف می کند، تعیین خواهد شد.
به عنوان نمونه امکان دارد فرش مدیون از جنس ابریشم بوده و مبلغ آن بیشتر از 100 میلیون تومان باشد در این حالت این فرش برای رفع احتیاج مدیون نیست و با معرفی آن، توقیف شده و به فروش می رسد.
مواد خوراکی از قبیل برنج، حبوبات، آرد و… نیز از مستثنیات دین بوده و توقیف نخواهد شد. اما به میزانی که در عرف قابل نگهداری باشد، اما یک تن برنج مازاد بر احتیاج بوده و اضافه آن توقیف می شود.

ت) کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آنها.

کتاب و ابزار های علمی یک محقق داخل در مستثنیات دین می شود و شامل مواردی از قبیل کتاب ها، تجهیزات آزمایشگاهی، کامپیوتر، و دیگر امکانات پژوهشی می شود که قاضی اجرای احکام، آن را مشخص می کند.
پس امکان توقیف کردن کتب و تجهیزات علمی یک پژوهشگر وجود ندارد به این خاطر که مقنن آنها را در دسته مستثنیات دین قرار داده است.

ث) وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاصی که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفلشان لازم است.

این بند از مستثنیات دین، بسیار کلی بیان شده است و قاضی این اختیار را دارد که هر ابزاری را ابزار کسب و کار حساب کند و یا برعکس هر ابزاری را ابزار کسب و کار حساب نکند، در حقیقت برای تشخیص این بند هم از معیار نوعی و هم از معیار شخصی استفاده می شود.
به طور مثال اگر فرد مدیونی خودرویی داشته باشد، با این که خودرو از مستثنیات دین نیست اما چنانچه فرد به وسیله این خودرو انرار معاش کند، ممکن است داخل در مستثنیات شود.
اما در جایی که یک مغازه دار مدیون شده باشد و بر فرض بدهی او 50 میلیون تومان باشد اما اجناس داخل مغازه اش 300 میلیون تومان ارزش داشته باشد، از اجناس او تا مقدار 50 میلیون تومان توقیف خواهد شد و فروشنده این امکان را ندارد که با استناد به این بند از توقیف آن اجناس جلوگیری کند.

منبع مطلب 

رابطه نامشروع

قانون مجازات مواد مخدر در ایران